Mieszkanie spółdzielcze lokatorskie, zgodnie ze swą nazwą jest własnością spółdzielni mieszkaniowej. Możemy w nim mieszkać i czuć się jak u siebie, ale nie możemy go sprzedać, chyba, że umowa ze spółdzielnią stanowi inaczej.
Takie mieszkanie nie może być również zabezpieczeniem kredytu hipotecznego. Można powiedzieć, że przypomina to zwykły najem, ale z drugiej strony osoba, której przysługuje mieszkanie lokatorskie, podlega ochronie prawnej jak właściciel.
Spółdzielcze prawo lokatorskie ustanowione jest na lokalu mieszkalnym, stanowiącym własność lub współwłasność spółdzielni mieszkaniowej. Dlatego aby je nabyć, trzeba być jej członkiem. Prawo lokatorskie jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Powstaje w drodze umowy cywilno-prawnej. Na podstawie tej umowy, spółdzielnia oddaje do użytkowania lokal, a nabywający zobowiązany jest wnieść wkład mieszkaniowy oraz uiszczać opłaty, które określa ustawa i statut spółdzielni.
Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, zgodnie z ustawą o spółdzielniach mieszkaniowych, może należeć do jednej osoby albo do małżonków.
Czy mieszkanie lokatorskie można wykupić?
Zgodnie z zapisami ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych przekształcenie mieszkania lokatorskiego w odrębną własność jest możliwe. Zanim jednak to nastąpi, muszą zostać uregulowane: zadłużenie i wszelkie zobowiązania związane z wybudowaniem budynku, w którym mieszkanie się znajduje. Ponadto, aby przekształcenie było możliwe, musi być uregulowany stan prawny gruntu pod budynkiem. Jeżeli wszystkie wymienione warunki będą spełnione, spółdzielnia jest zobowiązana zawrzeć umowę przeniesienia własności lokalu w terminie sześciu miesięcy od dnia złożenia wniosku przez lokatora.
Mieszkanie lokatorskie można wynająć bez zgody spółdzielni, ale tylko jeśli nie zmieni się przeznaczenia lokalu.
Czy spółdzielcze prawo lokatorskie jest dziedziczne?
Spółdzielcze prawo do lokalu nie podlega dziedziczeniu. Dziedziczny jest jedynie wkład mieszkaniowy, który spółdzielnia musi zwrócić spadkobiercy, w przypadku śmierci członka spółdzielni. Jednak, aby zabezpieczyć członków rodziny lokatora przed utratą mieszkania, ustawodawca uregulował tę sprawę inaczej. Jeżeli prawo do lokalu przysługiwało wspólnie małżonkom, to z chwilą śmierci jednego, prawo do lokalu mieszkalnego przypada drugiemu małżonkowi.
Jeżeli nie jest on członkiem spółdzielni, powinien w terminie jednego roku od dnia śmierci współmałżonka, złożyć deklarację członkowską.
Kiedy może dojść do utraty spółdzielczego prawa do lokalu?
Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, nie może być ani podzielone, ani sprzedane. Podlega jednak ochronie, do której stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego o ochronie własności . Utrata lokatorskiego prawa do lokalu, może nastąpić jedynie w wyniku podjętej przez spółdzielnię lub inny właściwy organ uchwały, o wykluczeniu członka ze spółdzielni lub wykreśleniu go z rejestru członków.
Wykluczenie lub wykreślenie z listy członków spółdzielni jest zazwyczaj szczegółowo opisane w statucie lub regulaminach obowiązujących w spółdzielni.